Η ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη έχει υπάρξει πόλη σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της χωρίς ποτέ να χάσει αυτό το status.
Πολύ καιρό πριν τη δημιουργία της πόλης εδώ και 23 αιώνες, η περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου ήταν γεμάτη οικισμούς που χρονολογούνται ως τη Λίθινη Εποχή. Μέχρι σήμερα, επτά από αυτούς τους προϊστορικούς οικισμούς έχουν βρεθεί στην περιοχή, γεγονός που αποδεικνύει ότι το μέρος κατοικήθηκε από την πέμπτη ή έκτη χιλιετία π.Χ.
Η ιστορία της Θεσσαλονίκης ξεκινά γύρω στο 315/6 π.Χ, όταν ο Κάσσανδρος μετέπειτα Βασιλιάς της Μακεδονίας (ο σύζυγος της αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου) ένωσε τους γύρω οικισμούς σε μία μεγαλύτερη νέα πόλη, που της έδωσε το όνομα της γυναίκας του, Θεσσαλονίκη. Η νέα πόλη δημιουργήθηκε σε μία περιοχή εξαιρετικής γεωστρατηγικής σημασίας – στο τέλος της κοιλάδας του Αξιού ποταμού. Σύντομα έγινε μητροπολιτικό κέντρο, ένα προφίλ που έχει διατηρήσει μέχρι σήμερα, διόλου ευκαταφρόνητο επίτευγμα για μία ιστορία 23 αιώνων.
Η Θεσσαλονίκη μεγάλωσε κι έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Αυτοκρατορίας μετά την Κωνσταντινούπολη, και από τα πιο σημαντικά διοικητικά και στρατιωτικά κέντρα της Αυτοκρατορίας. Οι οχυρώσεις της πόλης ήταν δεύτερες μετά της Κωνσταντινούπολης και σε μέγεθος και σε σημασία. Ο πληθυσμός της πόλης μεγάλωσε απότομα στο τέλος του 15ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 16ου.
Από τα μέσα του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου η Θεσσαλονίκη μπήκε σε μια καινούργια εποχή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η Οθωμανική Αυτοκρατορία επιχείρησε μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Έτσι με την έλευση του 20ου αιώνα είχε αέριο, φωτισμό, τραμ, τηλέφωνο, μοντέρνες αποβάθρες στο λιμάνι και το κυριότερο τις πρώτες βιομηχανίες της.
Η πραγματικά μοντέρνα εποχή της πόλης αρχίζει με την απελευθέρωσή της. Οι Έλληνες γρήγορα έγιναν ο κυρίαρχος πληθυσμός στην πόλη, εισάγοντας νέα διοίκηση και ξεκαθαρίζοντας το Οθωμανικό παρελθόν. Η μεγάλη Φωτιά του Αυγούστου του 1917, που κατέστρεψε τον “ανατολίτικο” χαρακτήρα μεγάλου μέρους της πόλης και το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της, συνέβαλε στην μεγάλη αλλαγή της όψης και του χαρακτήρα της πόλης. Οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας στη δεκαετία του 1920 και οι μεγάλες τους ανάγκες διαμονής συνέβαλαν σε αυτό αποφασιστικά.
Οι τοπικές παραδόσεις, η μοναδική ιστορία της πόλης στο σταυροδρόμι πολιτισμών και ανθρώπων επηρέασαν την πολιτισμική και καλλιτεχνική έκφραση της Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας μία φολκλορική και λαϊκή παράδοση, ιδιαίτερα στη μουσική, που ήταν μοναδική στο είδος της.